SÖİGI
(Sonetler çemeni)
I
Ömrüò agajyndan düºüp dur günler,
Günler ömrüò eleginde elener.
Yza dönmek islär däli göwünler,
Geçen gün ºäher däl - gaıdyp gelere.
Her kimiò geçenden bir ahmyry bar,
Mende-de ahmyr bar. İöne men hergiz
Seniò ruhuò bilen ederin mydar,
Meniò bar ruhumy direlden serwim.
İolumyzyò çatak düºeni üçin,
Gam çekme. Bu derdi merdem,
Uruºdan aman-sag halas bolmak kyn,
Has kyn halas bolmak ıatlamalardan.
Düºüò, ıatlamalar, köòlüme häli,
Saralan ıapraklaò düºüºi ıaly.
II
Saralan ıapraklaò düºüºi ıaly,
Solgun ıatlamalar giripdir köòle.
Uçurdyò eliòden arzyly ıary,
Indi bir ıatlamaò söhbetin diòle.
Köpler kimin duºmasam-da ıara men,
Duıdum bu kalbymda çäksiz diriliº.
Päklige düºündim ºo duıgy bilen,
ªoò bilen baºlandy iò gözel durmuº.
Duımadym ºoò bilen gussa-gaıgyny,
Soradym halyòy her bir geçenden.
Öòde-soòda iò päk - asyl duıgymy
Alyp çykdym suwuò, oduò içinden.
İollar kimin uzap barıar bu günler,
İollarda duºuºıar aºyk göwünler.
III
İollarda duºuºıar aºyk göwünler,
Wokzal. Front. Al gan örtüpdir gary.
Gysdy penjesine ölümli günler,
A men, näme üçindir, ıene-de diri.
Buguò eteginde ıazyldym ıere.
Öldüm. Soò seretsem, ıene-de diri.
Berliniò öòünde öldüm men ıene.
Öldüm. Soò seretsem, ıene-de diri.
Seò bilen ıylyndym çygly zeminde,
Seò bilen, eı, meniò ºatlygym, görgim.
Ähli ölümleri öldürdim ºonda,
Özüm üçin, hemem seò üçin, serwim.
Töwerek gümmürdi, töwerek däri.
İollar aıra salıar ıar bilen ıary.
IV
İollar aıra salıar ıar bilen ıary,
Özi bolsa gidip otyr ummana.
Indi seni baky dünıeden bäri
Görüp biläıjegim örän gümana.
İöne mahal-mahal iòrik garalyp,
Seni ıatlap, oı edemde uzak, ıar,
Azaºan ıolagçyò geımine girip,
Meniò söıgim meniò gapymy kakıar.
Kämil bolup, aklym ıetdi bir zada:
Köòül arzuwyna ıetme ıok.
Bir gezek söımek bar ıagty dünıäde,
İaºamagam iki gezek berlenok.
Her günüò - bir ömür, bir uly sene -
Söıgi günleriniò adaty, ine.
V
Söıgi günleriniò adaty, ine:
Her günüò - açyºdyr,
her günüò - ºatdyr.
Onuò algebrasyn çözersiò. İene
Birini ıazansyò, ikisem ıatda.
Meniò söıgim ºeıle kämil çykypdyr,
Eger sen dönäıen bolsaòam daºa,
Söıgim gursagyòa girip, diıerdi:
“Sen meni ıaratdyò. Indem sen ıaºa!”
Bir gösem-ä, saòa elim ıetenok.
Bir görsemem, ruhumda sen, sen golaı.
Bir özüme gökde ıyldyz az ıaly,
Ikimize welin, ıeterlik olar.
İatlama-da sary, gussa-da sary.
Yºk lezzeti köòli guçıar günsaıy.
VI
Yºk lezzeti köòli guçıar günsaıy,
Ol lezzet bahardyr ıar bilen ıara.
Baglaò pyntyk ıaryºy deı mart aıy,
Ähli duıgularyò pyntygyn ıarar.
ªeıdip, mana düºer ıigdekçe, ine.
Nädogry ıaºaıºy birden sazlaºar.
Düºüner ol Aıyò gözelligine,
Lukman bolup güller bilen sözleºer.
Aºyk ıigit bilen söhbet açma kyn:
ªol wasp eder ıerdäki aıyn.
Demigip gürrüò biır saòa günuzyn,
Ol uzyn gijä-de taıyndyr, taıyn.
Köòül öwºün atmaz yºkyò ugruna,
Aºyklar duºmasa biri-birine.
VII
Aºyklar duºmasa biri-birine,
Bir deòze guımasa ol goºa derıa,
Ähli umyt siòer ıeriò ºoruna,
Ähli geljek göni geçmiºe barıa.
Men seni soraglap gezıän dünıäni,
Seni tapjak bolıan ºamu-säherden.
Bu gün bu ºäherden otla münıärin
Taparyn diıp baºga oòat ºäherden.
Sorag belgisi deı garaòky gökde,
Egri aı soragly bakıar gözlerme,
...İyldyzlar uzakda, ºeıle uzakda,
Uzaklygy çalym edıär gözleròe.
İürekler almasa söıgüden paıy,
Dogmajak ıalydyr güni hem aıy.
VIII
Dogmajak ıalydyr güni hem aıy,
Aºyk ıigit aıra düºse ıaryndan,
İöne gam çekmekde, heı, many barmy?
Bu ıeke-täk ıolmy ıollaò baryndan?
Söıgi hasrat däldir.
İürekde dörän,
Hiç mahal guramaz baldakdyr baldak.
Men söıgini belent göterdim örän,
Misli maòa tabºyrylan al baıdak.
Men ölerin.
ªeıdip mazaram dörär.
(Alaç barmy - tebigatyò emri bu).
Söıgim gelip mazaryma büdürär
Hem bir ädim uzaldar meò ömrümi.
Söıgim gözıaº döker üstümde günde,
Her hal säher tüm çetinden jyklanda.
IX
Her hal säher tüm çetinden jyklanda,
Suwy süıjän alma kimin daò atar.
ªeıdip ıarym dünıe gezen, ykmanda
Günüò mis naızasy zemine ıeter.
Sen meniò bagtymmy ıa meniò gaıgym?
Bagtymmy?
Gaııymmy?
Ony kim bilıär.
Seslen sen, seslen sen, eı meniò söıgim,
Saòa oòat sözler agdasym gelıär.
Men sensiz ºatlykda ıaºadym, arman,
Örän köp ºatlykdan ıadadym - irdim.
Seni tapsam, ºat ºäherde ornuò bar.
Gussa ºäherimi bagta öwirdim.
ªonda bagtym üste uly gün dogar,
Rugsat berenden soò haıbatly horaz.
X
Rugsat berenden soò haıbatly horaz,
Baºlar baky urºy “ıok” bilen “baryò”.
A men sen barada ıazaryn gazal,
Oòarsam gussamy ilden gizlärin.
Öterin men ähli deòizden, otdan,
Goı, ot bilen suwdan bolsun ıazanym.
Söımek üçin mertlik gerek bar zatdan,
Seni söıüp, soòra mertlik gazandym.
Döredi özümde gomlaryò beıgi,
İeòdim men olary ıeòºi deı gämiò.
Belki, myradyna ıetmedik söıgi
İeten söıgülerden kämildir kämil.
Bu dünıe jemidir (oı ediò, barlaò!),
Ähli duºan hem duºmadyk ykballaò.
XI
Ähli duºan hem duºmadyk ykballaò
Dünıesidir biziò ümmülmez dünıä.
Duºanlary - bir ıassykda uklarlar,
Duºmadyga - bir ıassyk az görünıä.
ªu gün köçämizden bir gözel geçdi.
Kim ol? Ady näme? Gelipdir nirden?
Ol saòa ºeıle bir gaty meòzeºdi,
Seò adyòy tutman saklandym zordan.
Sen sesimi eºden bolsaò eger-de,
İüregòi gyıardy ol misli päki.
Men nirde ıansam-da, doòsam-da nirde,
Seniò rahatlygyò bozmaryn baky.
Seniò rahatlygyò bar bolsa eger,
Üstünden lowurdap tylla Gün dogar.
XII
Üstünden lowurdap tylla Gün dogar,
Oòatlygyò hemem erbet pälleriò.
Onuò örän uly aladasy bar -
Olam aladasy uly ºarlaryò.
İogsa onuò özem men diıen aºyk,
ªol ylgap ıör. Oòa pellehana ıok.
Her günde bäº sany materik aºyp,
ªinden Aı ıaryna duºup bilenok.
İöne ol ıyladıar duºmadyklary,
Aıa duºman, edıän ahmyrna derek.
Bize-de, Gün ıaly, gussajyklary
Öz nurumyz bilen gizlemek gerek!
Oòatlyk, nur ıagsa ıagmaly wagty.
Söıülse, Gün dogsa dogmaly wagty.
XIII
Söıülse, Gün dogsa dogmaly wagty,
Sekiz elli gussaò manysy ıokdur.
Iru-giç päk bolsa ynsanyò bagty,
Baºda söııän wagty ıüregi päkdir.
Söıgiò bilen maòa beren päkligiò
Bu baºymy belent göge ıetirdi,
Meniò ykbalymda seniò ıoklugyò
Maòa juda tämiz gussa getirdi.
Seniò gussaò bilen galdym belende,
Seniò gussaò bilen ömrüm abatlyk.
Gussa söıgi bilen dörän bolanda,
Dünıede iò tämiz ºatlykdyr ºatlyk.
Guramaz dünıede söıgiò daragty! -
Ine, adamzadyò iò zerur bagty.
XIV
Ine, adamzadyò iò zerur bagty:
Söıgi bet pygyldan çykıandyr üstün.
Siz ºeıle bir söıüò, ºeıle söıüliò,
Goı, gökde ıyldyzlaò gözleri gitsin.
Söıüp - peslik, pislik köküni gyryò!
Söıgi bilen söıüò! A söıgi giòdir.
Her hal geçmiºimden ıokdur ahmyrym,
Çünki meò geçmiºim - seniò söıgiòdir.
Seniò aıdyp ıetiºmedik sözleriò,
İaòakda gijeden yz galan halyò,
Seniò meni gözläp ıören gözleriò -
ªudur ähli geçen. geljek ykbalym.
Gör, eııäm iòrige gark bolupdyr ıer,
Ömrüò agajyndan düºüp dur günler.
MAGISTRAL
Ömrüò agajyndan düºüp dur günler,
Saralan ıapraklaò düºüºi ıaly.
İollarda duºuºıar aºyk göwünler,
İollar aıra salıar ıar bilen ıary.
Söıgi günleriniò adaty, ine:
Yºk lezzeti köòli guçıar günsaıy,
Aºyklar duºmasa biri-birine,
Dogmajak ıalydyr güni hem aıy.
Her hal säher tüm çetinden jyklanda,
Rugsat berenden soò haıbatly horaz,
Ähli duºan hem duºmadyk ykballaò
Üstünden lowurdap tylla Gün dogar!
Söıülse, Gün - dogsa dogmaly wagty,
Ine, adamzadyò iò zerur bagty!
|
